Το υγρόμετρο της φύσης

Astraeus hygrometricus (Pers.) Morgan 1889

Syn. Lycoperdon hygrometricum Pers. (το αρχικό όνομα που του δόθηκε από τον Persoon το 1801).
Geastrum hygrometricum (Pers.) Hook.
Astraeus asiaticus

Αστραίος ο υγρομετρικός

Diplocystaceae

Το Astraeus hygrometricus, είναι ένας μύκητας της οικογένειας Diplocystaceae. Αρχικά, το καρπόσωμα είναι σφαιρικό μοιάζοντας κάπως με το είδη του γένους Λυκόπερδο (Lycoperdon), αλλά καθώς ωριμάζει, το εξωτερικό του περίβλημα διασπάται ακτινωτά, σχηματίζοντας μια δομή που θυμίζει αστέρι. Οι ακτίνες αυτές έχουν  υγροσκοπική ιδιότητα και έτσι ανοίγουν σε συνθήκες υψηλής υγρασίας διευκολύνοντας τη διασπορά των σπορίων του και  κλείνουν όταν η ατμόσφαιρα  είναι ξηρή.

Ο μύκητας αυτός είναι εκτομυκορριζικός.

Οι εκτομυκορριζικοί μύκητες "τυλίγουν" τις ρίζες του φυτού με ένα πυκνό δίκτυο από υφές (μυκηλιακές ίνες) χωρίς να εισχωρούν μέσα στα κύτταρα των ριζών. Βοηθούν το φυτό να απορροφά νερό και θρεπτικά συστατικά (κυρίως άζωτο και φώσφορο) από το έδαφος. Σε αντάλλαγμα, το φυτό παρέχει στους μύκητες σάκχαρα και άλλα οργανικά μόρια που παράγει μέσω της φωτοσύνθεσης.

 Συναντάται σε εδάφη φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, συχνά αμμώδη ή αργιλώδη, και ενώ αρχικά θεωρήθηκε ότι έχει  ευρεία, κοσμοπολίτικη, γεωγραφική κατανομή, νεώτερες έρευνες περιορίζουν την εξάπλωσή του σε περιοχές της Ευρώπης, κυρίως στο νότο από τη Γαλλία μέχρι την Τουρκία. Συγκεκριμένα, φυλογενετικές αναλύσεις  διαχώρισαν πληθυσμούς που προηγουμένως θεωρούνταν ως Astraeus hygrometricus σε ξεχωριστά είδη. Για παράδειγμα, πληθυσμοί στην Ασία και τη Βόρεια Αμερική έχουν πλέον ταξινομηθεί ως διαφορετικά είδη του γένους Astraeus.

Παρά την εξωτερική του ομοιότητα με τους μύκητες του γένους Geastrum, το A. hygrometricus διαφέρει γενετικά και μορφολογικά. Μικροσκοπικά, τα σπόριά του είναι σφαιρικά, με διάμετρο 7,5–11 μικρόμετρα,ν και φέρουν λεπτές ακίδες στην επιφάνειά τους. 

 Γενικά δεν θεωρείται  βρώσιμο λόγω της σκληρής υφής του, αλλά σε χώρες της Ασίας, όπως η Ινδία και η Ιαπωνία, καταναλώνεται για τη γεύση του και τις πιθανές φαρμακευτικές του ιδιότητες. Παραδοσιακά, έχει χρησιμοποιηθεί στην κινεζική ιατρική ως αιμοστατικό μέσο, ενώ πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι περιέχει βιοδραστικές ενώσεις με αντιβακτηριακές, αντιφλεγμονώδεις και αντικαρκινικές ιδιότητες. Η κατανόηση του A. hygrometricus συμβάλλει στην ευρύτερη γνώση των μυκορριζικών σχέσεων και των δυνατοτήτων χρήσης των μανιταριών στη φαρμακευτική.

Στα Κύθηρα, το βρήκα σε διάφορες τοποθεσίες κυρίως στο κέντρο του νησιού σε βοσκότοπους και χορτολιβαδικές εκτάσεις.

Πηγές:

wikipedia.org/wiki/Astraeus_hygrometricus

(Biswas G, Nandi S, Kuila D, Acharya K. A Comprehensive Review on Food and Medicinal Prospects of Astraeus hygrometricus. Pharmacognosy Journal. 2017;9(6):799-

Awan, Yawar, Astraeus Hygrometricus and its Various Aspests (June 26, 2014). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2459395 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2459395