Αναγνώστες

Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011

Ανοιξιάτικο κυκλάμινο!!!



Cyclamen repandum ssp peloponnesiacum var. vividum 
Grey-Wilson (1997)

Κυκλάμινο το κυρτό

Primulaceae/ Myrsinaceae




Κύθηρα, Μάρτιος 2011.Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα

Το κυκλάμινο πολυαγαπημένο και πολυτραγουδισμένο φέρνει στο νου τα πρωτοβρόχια και το φθινόπωρο. Κι όμως μερικά είδη ξυπνούν την άνοιξη. Βρήκαμε το ανοιξιάτικο κυκλάμινο στα δυτικά του νησιού. Απολαύστε το!

Το συγκεκριμένο είδος είναι ευάλωτο και βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας βάσει της Διεθνούς Σύμβασης για τη Διακίνηση άγριων ειδών χλωρίδας και πανίδας. (CITES). Αν τυχόν το συναντήσετε θυμηθείτε ότι μειώνετε σημαντικά τις πιθανότητες του να επιβιώσει αν το κόψετε.

Τετάρτη 30 Μαρτίου 2011

Δακτυλόριζα η ρωμαϊκή


Dactylorhiza romana (Sebast.)Soό

Orchidaceae





Κύθηρα, Μάρτιος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα
Eίδος αρκετά διαδεδομένο σε όλη την κεντρική και ανατολική Μεσόγειο, Ευρώπη και Δυτική Ασία. Μπορεί να είναι λευκή, κιτρινωπή, κόκκινη ή ροζ. Το όνομα της προέρχεται από το ελληνικό δάκτυλος και ρίζα και αναφέρεται στη μορφή που έχει η ρίζα του φυτού που θυμίζει ανθρώπινα δάκτυλα. Στα Κύθηρα βρήκαμε ελάχιστες στα βόρεια του νησιού και μόνον μία στα δυτικά.  

Κυριακή 27 Μαρτίου 2011

Ophrys ferrum equinum


Orchidaceae


Οφρύς η  πεταλόμορφη






Κύθηρα. Μάρτιος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα
Πανέμορφη ορχιδέα που βρήκαμε στα νοτιοδυτικά. Το όνομά της από το χαρακτηριστικό σχήμα με γαλάζιο μεταλλικό χρώμα στο κάτω χείλος.  

Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011

Ophrys bombyliflora Link

Orchidaceae







Μάρτιος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα


Πολύ μικρό και χαριτωμένο. Στην εξαιρετική ιστοσελίδα www.greekorchids.gr διαβάζουμε ότι σε πολλές περιοχές το λένε “αρκουδάκι”. Πολύ ταιριαστό πράγματι! Το συναντήσαμε στα ανατολικά του νησιού σε πολύ μικρό αριθμό και σε πολύ περιορισμένο χώρο. Πρόκειται για είδος που βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας βάσει της Σύμβασης Διεθνούς Εμπορίου Απειλούμενων Ειδών Άγριας Χλωρίδας και Πανίδας. (CITES)  

Κυριακή 20 Μαρτίου 2011

Ορχιδέα η πεταλουδόμορφη


Orchis papilionacea L.
Subsp.heroica (E.D.Clarke) P. Delforge

Ορχιδέα η πεταλουδόμορφη, υποείδος ηρωική

Orchidaceae







Μικρή ορχιδέα με εντυπωσιακά άνθη σε πλούσια ταξιανθία. Το χαρακτηριστικό επίθετο της, οφείλει στο σχήμα του χείλους που θυμίζει πεταλούδα. 


Τη βρήκαμε ανθισμένη στα ανατολικά Κύθηρα στα τέλη Φεβρουαρίου. Περί τα μέσα Μαρτίου τη συναντάμε σχεδόν παντού στο νησί. Συχνά το χείλος είναι ανοικτόχρωμο, ενώ το κάλυμμα σκουρόχρωμο.  

Φεβρουάριος - Μάρτιος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα




Πέμπτη 17 Μαρτίου 2011

"..... Ξορκισμένος με τον Απήγανο!"


Ruta chalepensis L.

Rutaceae

Απήγανος

Νότια Κύθηρα. Μάρτιος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα
Το γένος ruta περιλαμβάνει περίπου 60 είδη με εξάπλωση σε όλη τη νοτιοδυτική Ασία και τη Μεσόγειο. Tυπικό του γένους είναι το είδος ruta graveolens (ρύτη η βαρύοσμη, απήγανος).Βρίσκεται σπάνια σε άγρια κατάσταση. Καλλιεργείται στους κήπους σαν καλλωπιστικό.Η διαφορά του από το είδος που βρήκαμε στα Κύθηρα βρίσκεται στο σχήμα των πετάλων. Ο απήγανος έχει δριμεία μυρωδιά που από πολλούς θεωρείται δυσάρεστη.
Φορτωμένος με κάθε λογής συμβολισμούς ο απήγανος θεωρήθηκε σε παλιότερες εποχές ισχυρό εκτρωτικό, ( ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται από τις μαμές του αναπτυσσόμενου κόσμου) αντιφλεγμονώδες, καθαρτικό, τονωτικό του στομαχιού, αναλγητικό (για πονόδοντο και πόνο στο αυτί), αντιρευματικό (σε λάδι).Σήμερα χρησιμοποιείται σαν ομοιοπαθητικό φάρμακο.
   Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος θεωρεί ότι προστατεύει από τα περισσότερα γνωστά δηλητήρια, απαγορεύει όμως αυστηρά τη χρήση του από γυναίκες. Θεωρήθηκε από την αρχαιότητα σαν ισχυρό φυλακτό κατά της μαύρης μαγείας. “....ξορκισμένος με τον απήγανο!” Η κοινή αυτή φράση σε όλη την Ελλάδα είναι πολύ γνωστή στους παλιότερους και στα Κύθηρα. Ίσως αυτό να είναι το φυτό που χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας για να προστατευτεί από τα μάγια της παντοδύναμης Κίρκης. Μεγάλοι μαέστροι της ζωγραφικής λέγεται ότι κατανάλωναν φρέσκο απήγανο για να διατηρούν οξεία όραση. Θεωρήθηκε επίσης ότι συμβολίζει την ανθρώπινη λύπη τον ψυχικό πόνο αλλά και την μεταμέλεια. Ίσως γι αυτό οι Καθολικοί το χρησιμοποίησαν για να ραίνουν με αγίασμα το εκκλησίασμα. Στη Λιθουανία συμβολίζει τη γυναικεία αγνότητα. Γι αυτό τα νεαρά κορίτσια φορούν στεφάνια από απήγανο σε γιορτές. Το σπαθί στην τράπουλα είναι απεικόνιση των φύλλων του απήγανου.
Αποξηραμένα τα φύλλα του θεωρούνται εντομοαπωθητικά. Στο σημείο που είναι φυτεμένος ο απήγανος δεν πλησιάζουν οι γάτες. Οι κινέζοι πρακτικοί γιατροί το χρησιμοποιούν για τα δαγκώματα φιδιών. 

Όλοι συμφωνούν ότι η χρήση του πρέπει να γίνεται με μέγιστη προσοχή και σε πολύ μικρές δόσεις καθώς έχουν καταγραφεί ακόμα και θάνατοι από υπερβολική κατανάλωση φρέσκου βοτάνου.

Στα Κύθηρα βρήκαμε το είδος ruta chalepensis στα νότια του νησιού.

Τρίτη 15 Μαρτίου 2011

Ορχιδέα η γαλακτόχρους


Orchis lactea Poiret

Synonym: Orchis tridentata subsp. lactea

Orchidaceae




Μάρτιος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα


Ακόμα μία υπέροχη ορχιδέα που βρήκαμε στα Κύθηρα. Το είδος περιγράφεται σαν αρκετά κοινό στη Μεσόγειο αν και υπάρχει και εδώ κάποια διχογνωμία σχετικά με την εξάπλωση του, καθώς είναι δύσκολη η διάκριση μεταξύ άλλων παρόμοιων ειδών όπως η Orchis tridentata, και η Orchis conica. Το ίδιο το είδος είχε αρχικά ταξινομηθεί σαν Neotinea lactea Ανθίζει από τις αρχές Μαρτίου ως τον Μάιο.Την βρήκαμε δυτικά και ανατολικά του νησιού σε μικρούς αριθμούς.






Τετάρτη 9 Μαρτίου 2011

Ophrys fusca Link


Οφρύς η καστανόχρωμη

Ophrys iricolor
Οφρύς η ιριδόχρωμη

Orchidaceae




Φεβρουάριος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα

Ακόμα μία πανέμορφη ελληνική ορχιδέα που βρήκαμε στα βορειοανατολικά του νησιού. Ονομάζεται και Ophrys iricolor- Οφρύς η ιριδόχρωμη. Από την υπάρχουσα βιβλιογραφία φαίνεται ότι το θέμα ταξινόμησης είναι ανοικτό αφού εμφανίζονται διαρκώς παραλλαγές του είδους. Στην Ελλάδα καταγράφονται τρία ή τέσσερα υποείδη που θεωρούνται τοπικά ενδημικά.

Σάββατο 5 Μαρτίου 2011

Γκατζέα η χλωράνθη (?)


Gagea Chlorantha (M.Bieb.) Schult.f.


Liliaceae

Νοτιοανατολικά Κύθηρα. Φεβρουάριος 2011.
Φωτογραφία Σταυρούλα Φατσέα

Η Γκατζέα ή Γαγέα όπως μεταφράζεται από πολλούς, είναι μεγάλο γένος της οικογένειας των Liliaceae που συναντάται στην Ευρώπη και τη Δυτική Ασία και περιλαμβάνει πάνω από 300 είδη. Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Αγγλου βοτανολόγου και φυσιοδίφη Σερ Τόμας Γκέητζ.



Στα νοτιανατολικά του νησιού συναντήσαμε αυτό το λουλούδι που θα μπορούσε να είναι gagea clorantha.


clorantha=σύνθετη λέξη από το ελληνικό χλωρός και το άνθος. Αναφέρεται στο πράσινο χρώμα που εμφανίζουν τα άνθη στις άκρες και στο πίσω μέρος. 

Παρασκευή 4 Μαρτίου 2011

Άγχουσα η κυματόφυλλη


Anchusa undulata L.

Boraginaceae
Φεβρουάριος 2011. Φωτογραφία Σταυρούλα Φατσέα


Το φυτό αυτό της μεγάλης οικογένεις των Βοραγινιδών είναι σχετικά σπάνιο στη Βόρεια Ευρώπη και πιο κοινό στη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στη Νότια Ελλάδα και Ιταλία. Γνωστό από την αρχαιότητα, αναφέρεται στη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη σαν ψιμύθιο, καλλυντικό που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες για να βάφουν τα μάγουλά τους κόκκινα*.Το λατινικό όνομα Anchusa προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό άγχουσα και το undulate = κυμματοειδής, που αναφέρεται στο σχήμα των φύλλων. Ο Διοσκουρίδης , ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος και ο Γαληνός του αποδίδουν πολλές θεραπευτικές ιδιότητες κυρίως σε δερματικές παθήσεις μώλωπες και τσιμπήματα εντόμων και φιδιών.
*“ άγχουσα δε είδος βοτάνης, ής η ρίζα ερυθρά ή ερυθραίνουσι τα πρόσωπα αι γυναίκες.” Αριστοφάνης, Λυσιστράτη. Σουίδας