Αναγνώστες

Σάββατο 22 Μαρτίου 2014

Οφρύς ..... Καθρέφτης στη Μεσόγειο


Ophrys speculum  Link 1799

Syn. Ophrys ciliata Bivona- Bernardi 1816



Orchidaceae


Κύθηρα, Μάρτιος 2014
Η εντυπωσιακή αυτή οφρύς με την άγρια ομορφιά έχει σχετικά ευρεία εξάπλωση στη Μεσόγειο από Πορτογαλία έως την Τουρκία και το Λίβανο. Ανθίζει από τέλη Φεβρουαρίου έως μέσα Μαΐου σε ηλιόλουστα ή ημισκιερά μέρη, σε φτωχά εδάφη, ανάμεσα σε μακία βλάστηση και φρύγανα και κυρίως σε παραθαλάσσιες περιοχές. ( Ενώ απουσιάζει από την κεντρική και βόρεια Ιταλία είναι αρκετά συχνή στην Κορσική και τη Σικελία)
Το ζωηρό μπλε του χείλους φαίνεται σαν να αντικατοπτρίζει το χρώμα της Μεσογείου, εξ ου και το όνομα του είδους από την λατινική λέξη speculum=κάτοπτρο, καθρέφτης.
Επικονιάζεται αποκλειστικά από την αρσενική σφήκα Dasyscolia ciliata. Η ophrys speculum μιμείται την εμφάνιση του θηλυκού του οποίου τα φτερά ιριδίζουν καθρεφτίζοντας τον γαλάζιο ουρανό και αναδίδοντας τις φερομόνες του ζευγαρώματος ξεγελά το άπειρο αρσενικό που προσπαθώντας να συνευρεθεί με το λουλούδι μεταφέρει τη γύρη του και το επικονιάζει.  

Στα Κύθηρα δεν έχει αναφερθεί ούτε από τον Rechinger το 1957 ούτε από τον Delforges το 2010.

Την βρήκαν πριν λίγες μέρες στις 19 και 20 Μαρτίου 2014, οι Jan και Liesbeth Essink, έμπειροι φυσιοδίφες από την Ολλανδία, με βαθιά γνώση των ευρωπαϊκών ορχιδεών και οφρύων.Βρέθηκαν μόνον τρία φυτά, δύο στα δυτικά και ένα στο κέντρο του νησιού. Πρόκειται για εξαιρετικά σπάνιο είδος στα Κύθηρα.




Οι περισσότερες ευρωπαϊκές επίγειες ορχιδέες βρίσκονται σε καθεστώς προστασίας, αλλά η συγκεκριμένη οφρύς δεν έχει ταξινομηθεί σύμφωνα με τα κριτήρια της κόκκινης λίστας του IUCN, περιλαμβάνεται όμως στο δεύτερο παράρτημα του CITES.


Παρασκευή 7 Μαρτίου 2014

Η βιόλα και ο σκορπιός!



Viola scorpiuroides Coss. 1872

Βιόλα σκορπιουροειδής

Violaceae


Κύθηρα, Χειμώνας 2014
Πολυετές φυτό που εξαπλώνεται από τις ακτές της Αιγύπτου και της Λιβύης ώς την Κρήτη και τα Κύθηρα. Τα μικροσκοπικά άνθη του 6-8mm έχουν έντονο κίτρινο χρώμα και υπέροχο απαλό άρωμα. Καθώς μαραίνονται παίρνουν έντονο ροζ χρώμα. Προτιμά ξηρές βραχώδεις τοποθεσίες, φρυγανότοπους και όξινα εδάφη και ανθίζει από Δεκέμβριο έως Φεβρουάριο. 



Καταγράφεται σαν σπάνιο, στο Κόκκινο Βιβλίο Σπανίων και Απειλούμενων Ειδών της Ελλάδας (1995) και προστατεύεται σύμφωνα με το ΠΔ. 67/81.

To φυτό περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1872 από το Γάλλο βοτανολόγο και πρόεδρο της Βοτανικής Εταιρείας της Γαλλίας, Ernest Saint-Charles Cosson (1819-1889), που μελέτησε τη χλωρίδα της Βορείου Αφρικής.

Το χαρακτηριστικό επίθετο του είδους προέρχεται από το λατινικό scorpiurus (όνομα που χρησιμοποίησε ο Διοσκουρίδης) και που με τη σειρά του παράγεται από τις ελληνικές λέξεις σκορπιός και ουρά, προφανής συσχέτιση του σχήματος του ανθισμένου βλαστού με την ουρά του σκορπιού.











Κυριακή 2 Μαρτίου 2014

Μια πανέμορφη μινιατούρα!


Neotinea maculata (Desf) Stearn


Syn. Neotinea intacta (Link) Rchb.f.       Orchis intacta Link

Orchidaceae



Κύθηρα, Μάρτιος 2014
Το γένος Νeotinea ( Reichenbach fil 1852) συγγενεύει στενά με το γένος Οrchis και αρκετά είδη που σήμερα ταξινομούνται σε αυτό, είχαν αρχικά περιγραφεί σαν μέλη του δεύτερου. Αρκετοί βοτανολόγοι ερευνητές θεωρούσαν τη Neotinea maculata μοναδική εκπρόσωπο του γένους έως τη δεκαετία του 2000. Αργότερα άλλοι συγγραφείς διεύρυναν το γένος συμπεριλαμβάνοντας άλλα είδη με μικρά άνθη που προηγουμένως είχαν ταξινομηθεί στο γένος Orchis.



Η μικροσκοπική αυτή ορχιδέα της Ευρώπης είναι αρκετά κοινή στη Μεσογειακή λεκάνη, σπανιότερη στα Βόρεια. Σε αρκετές χώρες θεωρείται σπάνιο ή απειλούμενο είδος και προστατεύεται από εθνικούς νόμους. ( Ιρλανδία, Μάλτα κ.α) 
Στα Κύθηρα βρήκα ένα  μόνο μικρό πληθυσμό στο κέντρο του νησιού, ο Delforges την αναφέρει σαν περιορισμένης τοπικής εξάπλωσης. 

Τα άνθη μινιατούρα παραμένουν μισάνοιχτα και έχουν απαλό ροζ χρώμα και ροδοπράσινα νεύρα όταν το φυτό ανθίζει από Μάρτιο έως Μάιο. Ολόκληρο το φυτό είναι πολύ μικρό και συχνά δεν γίνεται αντιληπτό ... προσοχή μην το πατήσετε!!

To όνομα του γένους δόθηκε προς τιμή του Ιταλού καθηγητή βοτανολογίας Vincenzo Tineo (1791-1856) που διετέλεσε Διευθυντής του Βοτανικού Κήπου του Παλέρμο από το 1814 έως το θάνατό του.
Το χαρακτηριστικό επίθετο του είδους προέρχεται από το λατινικό maculatus-a- um που σημαίνει κηλιδωτός και αναφέρεται στις ροδοπράσινες ραβδώσεις των σεπάλων.