Δίαρο το λεπτόφυλλο

Biarum tenuifolium (L.) Schott

Araceae

Το γένος Biarum περιλαμβάνει πάνω από 21 είδη μικροσκοπικών γεωφύτων που εξαπλώνονται από την Πορτογαλία έως το Ιράν και από την Γιουγκοσλαβία έως την Ιορδανία, σε ξηρές και άνυδρες περιοχές, ανοικτούς φρυγανότοπους, πετρώδη και βραχώδη εδάφη. Η ανάπτυξη των φυτών αρχίζει αργά το καλοκαίρι ή στις αρχές του φθινοπώρου η ανθοφορία κρατάει μέχρι την άνοιξη ενώ στη συνέχεια το φυτό πέφτει σε νάρκη έως ότου ξαναρχίσει ο κύκλος.

Το συγκεκριμένος είδος biarum είναι εύκολα αναγνωρίσιμo αν και μικρό σε μέγεθος λόγω του έντονου μαυροπόρφυρου χρώματος και της μυρωδιάς κοπριάς ζώων, που αναδίδει. Πρέπει εδώ να σημειώσω ότι το φυτό της φωτογραφίας, μύριζε σαν κοπριά κατσίκας όχι όμως τόσο έντονα όσο περιγράφεται από τους ειδικούς επιστήμονες.

Το γένος Biarum διαχωρίστηκε από το συγγενικό γένος Arum το 1832, από τον Schott. Το μεγαλοφυές σύστημα γονιμοποίησης των ειδών του γένους Arum και Biarum κατά τη γνώμη μου, μπορεί άνετα να συγκριθεί με την απίστευτη σεξουαλική εφευρετικότητα του γένους Ophrys.

Πολλά είδη προσελκύουν επικονιαστές σαπρόφιλα και κοπρόφιλα έντομα, κυρίως μύγες και σκαθάρια, μιμούμενα την οσμή των τόπων όπου αυτά γεννούν τα αυγά τους. (π.χ κοπριές και σαπισμένη οργανική ύλη). Συγχρόνως το φυτό ανεβάζει τη θερμοκρασία του σπάδικα ώστε να ενισχύεται η οσμή και τα έντομα να γίνονται ακόμα πιο δραστήρια!!!

Τα έντομα αναγκάζονται να προχωρήσουν βαθιά στα νυφικά διαμερίσματα του φυτού , στη βάση του σπάδικα όπου υπάρχουν τα θηλυκά άνθη προστατευμένα στην αγκαλιά της σπάθης που περιτυλίγεται κυλινδρικά γύρω τους. Εκεί παγιδεύονται προσωρινά και στην προσπάθεια τους να ελευθερωθούν λούζονται στην γόνιμη γύρη. Με ακρίβεια θαυμαστή το φυτό υπολογίζει τον χρόνο που χρειάζεται η όλη διαδικασία και ελευθερώνει τα έντομα την κατάλληλη στιγμή. Στην πορεία τους προς την ελευθερία τα έντομα περνούν από τα αρσενικά άνθη που βρίσκονται ψηλότερα προς την έξοδο και αποθέτουν την περιζήτητη γύρη. Η όλη εμπειρία θα πρέπει να είναι πολύ εκνευριστική για τα ζουζούνια καθώς δεν αποκομίζουν τίποτα απολύτως και απλώς εξυπηρετούν τις ανάγκες του πανέξυπνου φυτού.

Στην Κρήτη, αυτό και το συγγενικό του Biarum davisii ονομάζονται ατεκνόχορτα διότι στην λαική ιατρική της περιοχής θεωρείται ότι οι φρέσκοι βολβοί τους είναι ισχυρό εκτρωτικό. Νεαροί άνθρωποι σε γόνιμη ηλικία δεν επιτρέπεται ούτε να πλησιάσουν το φυτό καθώς πιστεύεται ότι μπορεί να προκαλέσει μόνιμη στειρότητα. Στα Κύθηρα το φυτό είναι αρκετά σπάνιο. Το έχω συναντήσει στα Βόρεια του νησιού (τέσσερα φυτά), ενώ στο κέντρο του νησιού έχει βρεθεί ένα μοναδικό φυτό μέχρι σήμερα. 

Το όνομα του γένους προέρχεται από το λατινικό bi= δις + arum που με τη σειρά του προέρχεται από το αρχ. ελλληνικό άρον = αορ. του αίρω = σηκώνω ανυψώνω, πιθανή αναφορά στον τρόπο που ο σπάδικας είναι ορθωμένος.

Το όνομα biarum πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Διοσκουρίδη για κάποιο παρόμοιο φυτό. Το χαρακτηριστικό επίθετο του είδους προέρχεται από το λατινικό tenuo= λεπτό,λυγερό και folium=φύλλο