Αθρίμπη

Satureja thymbra L.

Αθρίμπη, Νεραθρίμπη

Lamiaceae/Labiatae

Κύθηρα, Ιούνιος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα

Το γένος Satureja περιλαμβάνει πάνω από 30 είδη με έντονο άρωμα που θυμίζει θυμάρι και δεντρολίβανο. Το είδος Satureja thymbra είναι αρκετά κοινό σε όλη τη Μεσόγειο. Ανθίζει από Μάρτιο ως τον Ιούνιο. Υπάρχουν διάφορα κοινά ονόματα σε όλη την Ελλάδα: Θρούμπι, Αθρύμπη, Θύμπρος, Τραγορίγανη κ.α.

Στα Κύθηρα τη λέμε αθρίμπη ή νεραθρίμπη. Παλιότερα χρησιμοποιούσαν το φυτό για να καθαρίσουν τα βαρέλια πριν βάλουν τον καινούργιο μούστο.

Θεωρείται βότανο με μεγάλη θεραπευτική αξία αλλά λόγω μεγάλης περιεκτικότητας σε δραστικά συστατικά πρέπει να γίνεται προσεκτική χρήση. Κατά των λοιμώξεων, θερμαντικό, τονωτικό, αφροδισιακό, ενισχυτικό του ανοσοποιητικού συστήματος, κατά της υπέρτασης. Η δράση του είναι παρόμοια με αυτή του θυμαριού. Εξαιρετικό κατά των δερματοπαθειών και των μυκητιάσεων.

Σαν καρύκευμα προσθέτει ιδιαίτερο πιπεράτο άρωμα σε λαχανικά και όσπρια, διευκολύνοντας συγχρόνως την πέψη. Στα γερμανικά το όνομά του, Bohnenkraut, που σημαίνει βότανο των φασολιών δηλώνει την παραδοσιακή χρήση του με τα όσπρια. Στο παρελθόν το χρησιμοποιούσαν σαν μπαχαρικό αντί για πιπέρι και γι αυτό σε κάποιες ευρωπαϊκές γλώσσες οι κοινές ονομασίες παραπέμπουν στο πιπέρι, “pepper herb”= πιπεροβότανο, poivrette= πιπεράκι. Χρησιμοποιήθηκε επίσης σαν συντηρητικό τροφών επειδή αποτρέπει τη δημιουργία βακτηρίων. Το αιθέριο έλαιο του συγκρίνεται με αυτά της ρίγανης και του θυμαριού και από μερικούς αξιολογείται σαν ανώτερο όσον αφορά στην βακτηριοκτόνο δράση του.

Το όνομα satureja μάλλον χρησιμοποίησε πρώτος ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος που το συνδέει με τους Σατύρους συνοδούς του Διονύσου, θεού του κρασιού. Μια άλλη εκδοχή θεωρεί ότι η λέξη προέρχεται από αραβική ρίζα.

Ο Διοσκουρίδης περιγράφει το φυτό με το όνομα θύμβρα:

“ θύμβρα· καὶ αὐτὴ γνώριμος, γεννωμένη ἐν λεπτογείοις καὶ τραχέσι τόποις, ὁμοία θύμῳ, ἐλάσσων μέντοι καὶ ἁπαλωτέρα, φέρουσα στάχυν ἄνθους μεστόν, ἔγχλωρον. δύναται δὲ τὰ αὐτὰ τῷ θύμῳ ὁμοίως λαμβανομένη καὶ πρὸς τὴν ἐν ὑγιείᾳ χρῆσιν εὔθετος. γίνεται δὲ καὶ σπαρτὴ θύμβρα, κατὰ πάντα τῆς ἀγρίας ἐλάσσων, εὐχρηστοτέρα δὲ πρὸς βρῶσιν διὰ τὸ μὴ ἐπιτετάσθαι τὴν δριμύτητα.” (3.37)