Ακονιζέα

Dittrichia viscosa (L.)(1758) 

syn.Inula Viscosa (L.) Aiton
Διττριχία η ιξώδης
Asteraceae

Κοντολιάνικα, Νοέμβριος 2010. Φωτογραφίες, κείμενο: Σταυρούλα Φατσέα

Αειθαλές φυτό πολύ κοινό σε όλη τη Μεσόγειο. Ανθίζει στις άκρες των δρόμων, σε εγκαταλειμμένους αγρούς, σε ξηρά και άγονα εδάφη από τα τέλη Αυγούστου ως τις αρχές Δεκεμβρίου και μπορεί να φτάσει ως 1,5 μ ύψος. Έχει όμορφα κίτρινα άνθη σε πυκνές ταξιανθίες. Ο βλαστός και τα φύλλα είναι κολλώδη, κάπως χνουδωτά, με χαρακτηριστική έντονη μυρωδιά. 
Φυτό πολύτιμο στην μελισσοκομία αφού την εποχή της ανθοφορίας του η γύρη, απαραίτητη για την εκτροφή γόνου και την ανανέωση του πληθυσμού των μελισσιών, σπανίζει. Μελισσοκόμοι στο Πήλιο και άλλα μέρη της Ελλάδας το χρησιμοποιούν για να καταπολεμούν ένα παράσιτο που προσβάλλει τις μέλισσες, το βαρρόα, είτε βάζοντας στεφάνια πάνω στις κυψέλες, είτε με υποκαπνισμό.

Θεωρείται από την λαϊκή ιατρική εντομοκτόνο, μαλακτικό, διουρητικό, αποχρεμπτικό και εμμηναγωγό. 

Στα Κύθηρα παλιότερα κοπάνιζαν τα φύλλα και τα έβαζαν πάνω στην ανοικτή πληγή για απολύμανση και γρήγορη επούλωση. Επίσης, από τα φύλλα μπορεί να βγει βαφή σε ωραίες πράσινες αποχρώσεις. 

Μια άλλη χρήση της ακονιζέας που μου ανέφεραν κάποιοι παππούδες είναι για το μάζεμα των φραγκόσυκων.. Το πεντανόστιμο αυτό φρούτο αντιστέκεται σθεναρά με τα λεπτά αγκάθια του, που πετιούνται μέχρι 20 πόντους, όταν προσπαθήσεις να τα κόψεις. Πάντα νωρίς το πρωί, πριν βγει καλά καλά ο ήλιος με ένα μάτσο ακονιζέα οι παλιότεροι κτυπούσαν ελαφρά τα φραγκόσυκα, ώστε τα αγκάθια να αποκολληθούν και να απομακρυνθούν πάνω στα κολλώδη φύλλα της ακονιζέας. Δυστυχώς αν και το φυτό είναι εξαιρετικά ανθεκτικό και μάλιστα σε πολλά μέρη του κόσμου θεωρείται επιβλαβές ζιζάνιο, στα Κύθηρα παρατηρώ ότι οι πληθυσμοί του ελαττώνονται ιδιαίτερα σε περιοχές που καλύπτονται από τον ασπάλαθο και την αστιβή. 

 To λατινικό όνομα του γένους δόθηκε προς τιμή του Manfred Dittrich βοτανολόγου από τη Γερμανία ενώ το επίθετο του είδους, viscosa = κολλώδης αναφέρεται στη χαρακτηριστική υφή των φύλλων του φυτού.

Κοινά ονόματα σε άλλα μέρη της Ελλάδας : Κόνυζα, Ακονυζία, Κόνυζο, Νεροκόνυζο,Νεροκολλησιά, Ψυλλήθρα, Ψυλλίστρα, Κονισός